 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Łódź ulica Piotrkowska
Materiały zaczerpnięte (źródła różne)
Ulica Piotrkowska – reprezentacyjna ulica Łodzi, jedna z najdłuższych handlowych ulic Europy, długości ok. 4,2 km, biegnąca południkowo w linii prostej, pomiędzy pl. Wolności a pl. Niepodległości.
Ulica ta stanowiła od samego początku oś centralną, wokół której rozbudowywało się miasto, a jej rozwój spontanicznie nadał obecny kształt jego centrum. Początkowo ulica stanowiła głównie trakt komunikacyjny, jednak z czasem zamieniła się ona w „wizytówkę miasta”, centrum rozrywki i handlu, gdzie koncentrowało się całe życie rozrastającej się aglomeracji przemysłowej. Ulica podupadła znacznie po II wojnie światowej. Dopiero po 1990 roku została poddana stopniowej rewitalizacji i zamieniona w rodzaj deptaka, który w dużym stopniu pełni rolę podobną do rynku starówki innych miast. Budowle, urbanistyka, instytucje, restauracje, kluby i puby umieszczone w pobliżu tej ulicy tworzą obecnie szczególną jej atmosferę o kultowym charakterze, wykraczającym zasięgiem poza Łódź.
Historia powstania
Początkowo obecna ulica Piotrkowska pełniła funkcję traktu łączącego Piotrków Trybunalski ze Zgierzem, na szlaku którego znajdowała się mała, przydrożna osada miejska Łódź, zagubiona w zwartej wtedy Puszczy Łódzkiej.
W 1821 roku Rajmund Rembieliński – prezes Komisji Województwa Mazowieckiego - rozpoczął działania zmierzające do regulacji zabudowy osady fabrycznej. Osadę tę nazwano Nowym Miastem i znajdowała się ona na południe od „starej” Łodzi. Na planie osady, sporządzonym przez geometrę Viebiega, wyznaczono linię traktu, a wzdłuż niego przecznice oraz standardowe jednomorgowe parcele szerokości 17,5-21 m, przydzielane rzemieślnikom tkackim. Na parceli budowano standardowy dom-warsztat, który lokalizowano frontem przy trakcie, zaś resztę działki stanowił „ogród" dla rodziny właściciela.
Przydział działki zależał od rodzaju deklarowanej produkcji. Dzięki temu w sąsiedztwie znajdowały się manufaktury (warsztaty) rzemieślników o jednakowej specjalności. W północnej części traktu zlokalizowano działki dla sukienników, dalej na południe dla tkaczy-płócienników (wyrabiających tkaniny lniane), następnie dla rzemieślników wykańczających tkaniny (bielników, farbiarzy), a na samym południu traktu znajdował się targ, na którym sprzedawano gotowe produkty.
Na północnym końcu tego traktu wyznaczono Rynek Nowego Miasta (obecnie pl. Wolności) – pełniący funkcje administracyjne dla osady rzemieślniczej. Rynek Nowego Miasta znajdował się na południe od rynku Starego Miasta i nieco na zachód od najstarszej, wiejskiej części Łodzi. W tym czasie cały ten trakt wraz z oboma rynkami i targiem był drogą łączącą stolicę guberni piotrkowskiej, którą był Piotrków Trybunalski, ze Zgierzem i Łęczycą.
Pierwotnie (ok. 1815) nazwy „ulica Piotrkowska” używano wobec północnej części traktu, łączącej oba rynki (czyli ówczesny Stary Rynek i Nowy Rynek), tj. dzisiejszej ul. Nowomiejskiej, początkowego odcinka ul. Zgierskiej oraz pl. Kościelnego - natomiast południowy odcinek (dzisiejsza ul. Piotrkowska) nie miał nazwy. Wkrótce jednak nazwę „ulica Piotrkowska” nadano całemu odcinkowi traktu piotrkowskiego, przebiegającemu w nowo założonej osadzie rzemieślniczej, czyli w Nowym Mieście. Nazwa ta została nadana przez burmistrza Starego Miasta, Czarnkowskiego, i budowniczego obwodu łęczyckiego, Dürringa. W 1823 roku stanęły tabliczki z taką nazwą, a pięć lat później nazwę tę potwierdzono w piśmie rządowym i naniesiono na plan osady.
Trakt piotrkowski w „nowej” Łodzi, nazywany od tego czasu ulicą Piotrkowską, do roku 1865, tj. czasu połączenia Łodzi linią kolejową z Koluszkami i Koleją Warszawsko-Wiedeńską, był głównym połączeniem komunikacyjnym pomiędzy Łodzią i Piotrkowem Trybunalskim, którym toczył się konny ruch osobowy i towarowy z użyciem wielkich wozów i dyliżansów. Część tych wozów skręcała w ulicę Główną („główną” przecznicę Piotrkowskiej – dziś aleję Piłsudskiego), kierując się na szosę rokicińską do Rokicin, w których mieściła się najbliższa stacja kolejowa.
Jednocześnie pełnił on rolę wewnętrznej drogi łączącej poszczególne warsztaty rzemieślników tkackich różnych specjalności, wymieniających swe półprodukty, i ogniskującej życie wewnętrzne powstającego miasta przemysłowego. Ulica Piotrkowska stanowiła zatem rodzaj wewnętrznego dziedzińca i rynku dla wielkiej „manufaktury łódzkiej”, jaką w całości było Nowe Miasto. Tą jej funkcją jest tłumaczony fakt, że w Łodzi nigdy nie ukształtowało się klasyczne centrum miejskie z centralnie położonym rynkiem i współśrodkowo rozrastającymi się instytucjami handlowymi i życia publicznego, a jego zadania przejęła ul. Piotrkowska.
Okres „Łodzi rzemieślniczej” szybko się skończył, gdy na obrzeżach Nowego Miasta powstały fabryki, które przejęły produkcję rzemieślniczą. Natomiast działki tkaczy zostały podzielone i wykupione przez właścicieli fabryk oraz przez przedstawicieli szeroko rozumianej sfery usługowej, co zasadniczo zmieniło charakter tej ulicy. Po roku 1863 i likwidacji organów samorządowych zaprzestano planowania urbanistycznego Łodzi i miasto to zaczęło rozrastać się żywiołowo. Niemniej jednak pierwotny i przemyślany plan miasta, który powstał u jego zarania, jest dotąd czytelny w układzie ulic centrum.
Ulica ta stanowiła od samego początku oś centralną, wokół której rozbudowywało się miasto, a jej rozwój spontanicznie nadał obecny kształt jego centrum. Początkowo ulica stanowiła głównie trakt komunikacyjny, jednak z czasem zamieniła się ona w „wizytówkę miasta”, centrum rozrywki i handlu, gdzie koncentrowało się całe życie rozrastającej się aglomeracji przemysłowej. Ulica podupadła znacznie po II wojnie światowej. Dopiero po 1990 roku została poddana stopniowej rewitalizacji i zamieniona w rodzaj deptaka, który w dużym stopniu pełni rolę podobną do rynku starówki innych miast. Budowle, urbanistyka, instytucje, restauracje, kluby i puby umieszczone w pobliżu tej ulicy tworzą obecnie szczególną jej atmosferę o kultowym charakterze, wykraczającym zasięgiem poza Łódź.
Historia powstania
Początkowo obecna ulica Piotrkowska pełniła funkcję traktu łączącego Piotrków Trybunalski ze Zgierzem, na szlaku którego znajdowała się mała, przydrożna osada miejska Łódź, zagubiona w zwartej wtedy Puszczy Łódzkiej.
W 1821 roku Rajmund Rembieliński – prezes Komisji Województwa Mazowieckiego - rozpoczął działania zmierzające do regulacji zabudowy osady fabrycznej. Osadę tę nazwano Nowym Miastem i znajdowała się ona na południe od „starej” Łodzi. Na planie osady, sporządzonym przez geometrę Viebiega, wyznaczono linię traktu, a wzdłuż niego przecznice oraz standardowe jednomorgowe parcele szerokości 17,5-21 m, przydzielane rzemieślnikom tkackim. Na parceli budowano standardowy dom-warsztat, który lokalizowano frontem przy trakcie, zaś resztę działki stanowił „ogród" dla rodziny właściciela.
Przydział działki zależał od rodzaju deklarowanej produkcji. Dzięki temu w sąsiedztwie znajdowały się manufaktury (warsztaty) rzemieślników o jednakowej specjalności. W północnej części traktu zlokalizowano działki dla sukienników, dalej na południe dla tkaczy-płócienników (wyrabiających tkaniny lniane), następnie dla rzemieślników wykańczających tkaniny (bielników, farbiarzy), a na samym południu traktu znajdował się targ, na którym sprzedawano gotowe produkty.
Na północnym końcu tego traktu wyznaczono Rynek Nowego Miasta (obecnie pl. Wolności) – pełniący funkcje administracyjne dla osady rzemieślniczej. Rynek Nowego Miasta znajdował się na południe od rynku Starego Miasta i nieco na zachód od najstarszej, wiejskiej części Łodzi. W tym czasie cały ten trakt wraz z oboma rynkami i targiem był drogą łączącą stolicę guberni piotrkowskiej, którą był Piotrków Trybunalski, ze Zgierzem i Łęczycą.
Pierwotnie (ok. 1815) nazwy „ulica Piotrkowska” używano wobec północnej części traktu, łączącej oba rynki (czyli ówczesny Stary Rynek i Nowy Rynek), tj. dzisiejszej ul. Nowomiejskiej, początkowego odcinka ul. Zgierskiej oraz pl. Kościelnego - natomiast południowy odcinek (dzisiejsza ul. Piotrkowska) nie miał nazwy. Wkrótce jednak nazwę „ulica Piotrkowska” nadano całemu odcinkowi traktu piotrkowskiego, przebiegającemu w nowo założonej osadzie rzemieślniczej, czyli w Nowym Mieście. Nazwa ta została nadana przez burmistrza Starego Miasta, Czarnkowskiego, i budowniczego obwodu łęczyckiego, Dürringa. W 1823 roku stanęły tabliczki z taką nazwą, a pięć lat później nazwę tę potwierdzono w piśmie rządowym i naniesiono na plan osady.
Trakt piotrkowski w „nowej” Łodzi, nazywany od tego czasu ulicą Piotrkowską, do roku 1865, tj. czasu połączenia Łodzi linią kolejową z Koluszkami i Koleją Warszawsko-Wiedeńską, był głównym połączeniem komunikacyjnym pomiędzy Łodzią i Piotrkowem Trybunalskim, którym toczył się konny ruch osobowy i towarowy z użyciem wielkich wozów i dyliżansów. Część tych wozów skręcała w ulicę Główną („główną” przecznicę Piotrkowskiej – dziś aleję Piłsudskiego), kierując się na szosę rokicińską do Rokicin, w których mieściła się najbliższa stacja kolejowa.
Jednocześnie pełnił on rolę wewnętrznej drogi łączącej poszczególne warsztaty rzemieślników tkackich różnych specjalności, wymieniających swe półprodukty, i ogniskującej życie wewnętrzne powstającego miasta przemysłowego. Ulica Piotrkowska stanowiła zatem rodzaj wewnętrznego dziedzińca i rynku dla wielkiej „manufaktury łódzkiej”, jaką w całości było Nowe Miasto. Tą jej funkcją jest tłumaczony fakt, że w Łodzi nigdy nie ukształtowało się klasyczne centrum miejskie z centralnie położonym rynkiem i współśrodkowo rozrastającymi się instytucjami handlowymi i życia publicznego, a jego zadania przejęła ul. Piotrkowska.
Okres „Łodzi rzemieślniczej” szybko się skończył, gdy na obrzeżach Nowego Miasta powstały fabryki, które przejęły produkcję rzemieślniczą. Natomiast działki tkaczy zostały podzielone i wykupione przez właścicieli fabryk oraz przez przedstawicieli szeroko rozumianej sfery usługowej, co zasadniczo zmieniło charakter tej ulicy. Po roku 1863 i likwidacji organów samorządowych zaprzestano planowania urbanistycznego Łodzi i miasto to zaczęło rozrastać się żywiołowo. Niemniej jednak pierwotny i przemyślany plan miasta, który powstał u jego zarania, jest dotąd czytelny w układzie ulic centrum.
